Recepta na mieszkanie, recepta na państwo

Gorąco polecam lekturę artykułu architekta Jacka Kozińskiego.

Po prostu znakomita diagnoza i świetny punkt startu do dyskusji nie tylko o mieszkaniach, ale przede wszystkim o przyszłości naszego państwa. Autor zgromadził i przeanalizował mnóstwo informacji, które w jego artykule układają się w zachwycająco logiczny wywód prowadzący do dość zatrważających wniosków.

Nie czułem się zakłopotany, gdy architekt dowodził, że PRL osiągał lepsze wyniki w zaspokojeniu podstawowej potrzeby społecznej jaką jest mieszkanie i rozumiem nacisk położony w artykule na to, aby ów fakt przeniknął do powszechnej świadomości. Najbardziej zachwyciła mnie zręczność z jaką pan Koziński pogodził potencjał podażowy jaki daje wolny rynek z rolą państwa, które nie umie go właściwie wykorzystać. Architekt Koziński nie twierdzi, że przepisy są zbędne, pokazuje, że w Polsce są one absurdalne i doprowadziły do zapaści urbanistyki a w konsekwencji do zahamowania sił rynkowych. Mam nadzieję, że nie upraszczam za bardzo, ale autor zwraca uwagę, że prywatyzacja gospodarki nieruchomościami uniemożliwia racjonalne wykorzystanie zasobów dla dobra wspólnego i dla przyszłości naszego państwa. Własność prywatna ma sens gdy umożliwia racjonalne korzystanie z zasobów dla wspólnego dobra. 

Spójrzmy na Toruń. Lata 70-te i 80-te doprowadziły do powstania osiedli Rubinkowo i Skarpa. Na mapie miasta stanowią one połowę obszaru Torunia. Znajdują się tam szkoły, przedszkola, sale gimnastyczne, baseny i spółdzielcze punktowce, w których dziś umiejscowione są Biedronki i inne PoloMarkety, dojazd do centrum zapewniają linie tramwajowe. Budowano z wielkiej płyty, często wieżowce, co było kompromisem między jakością a czasem, ale zapewniło mieszkania dla ok 40% dzisiejszej populacji miasta. 

Tymczasem w latach 90-tych a szczególnie po roku 2000 Toruń rozlewał się na podmiejskie osiedla domków ze słabą komunikacją i infrastrukturą, która dziś korkuje główne miejskie arterie budowane już kosztem idącym w miliardy złotych. Świętujemy otwieranie przez prezydenta Zaleskiego kolejnych ulic, ale ludzie nie mieszkają na ulicach, w samochodach. Nie wychowują dzieci na moście im. gen. Zawadzkiej. Gdyby za te setki milionów budować mieszkania, Toruń byłby większy, bardziej atrakcyjny i młodszy, a ludzie byliby szczęśliwsi. 

Nasze zachwyty nad otwarciem trasy średnicowej budzą mój ogromny sprzeciw. Trudno mi wyrazić, co myślę o poziomie ekonomicznej i przestrzennej ignorancji, gdy radny Gulewski z PO z zachwytem przedstawia na fejsbuku wizualizację trzeciego mostu w Toruniu, gdzieś na jeszcze większym zadupiu niż trasa wschodnia. W świetle tego, co pisze Koziński, bzdury jakie papla Gulewski mają wymiar antypaństwowy. Powinniśmy budować i wyposażać mieszkania, w ten sposób będziemy mieli pracę i dach nad głową, dzieci, szkoły, przedszkola, wyższe emerytury. Gulewski zachwyca się drogami, którymi w swoich furach dojeżdżają nieliczni, zamożni lub politycznie ułożeni ludzie.

Chciałbym, aby Toruniem rządzili ludzie, którzy rozumieją związki przyczynowo-skutkowe i myślą tak, jak architekt Koziński. Marzenie o szklanych domach pozwoliło naszemu narodowi przetrwać najtrudniejsze czasy, a my wciąż lejemy asfalt i poruszamy się w jednym wymiarze, w poziomie, po ziemi. Nie umiemy stworzyć prawnej infrastruktury która działa na rzecz gospodarki i wartości dla ogółu i państwa.

Sukcesem ostatnich lat jest osiedle JAR, ale jest to też potwierdzenie problemów z jakimi boryka się toruńska urbanistyka. Przez cały okres boomu mieszkaniowego lat 2005-2008 JAR leżał odłogiem a mieszkania budowano na podstawie warunków zabudowy. Ile kadencji prezydenckich zmarnowaliśmy na planistyczne przygotowanie JAR-u, gdzie nadal brakuje infrastruktury? Most Zaleskiego to były dla Torunia stracone lata, już ich nie odzyskamy. Przespaliśmy koniunkturę mieszkaniową, nie mamy należycie przygotowanych terenów o dostatecznej powierzchni, nasze miasto się wyludnia a ceny mieszkań są zbyt wysokie w stosunku do zdolności kredytowej młodych ludzi. Toruń źle zarządza przestrzenią, nie umie wykorzystać popytu na mieszkania dla dobra swoich obywateli, swojej gospodarki i dla przyszłości naszego państwa. Marnym pocieszeniem może być dla nas to, że nie jesteśmy wyjątkiem na tle innych miast, choć z drugiej strony uważamy się za pępek świata a swoje sukcesy widzimy tam, gdzie nie powinniśmy. Wystarczy posłuchać Zaleskiego czy Gulewskiego, przyjrzeć się cenom mieszkań w Toruniu, polityce mieszkaniowej która dedykowana jest budownictwu socjalnemu zamiast przyciągać i zatrzymywać w mieście młodych i produktywnych. Lekceważymy głosy rozsądku jak ten z artykułu Kozińskiego a nasi lokalni politycy wydają się zawieszeni w intelektualnej próżni niczym przęsła kolejnych mostów na zadupiu. Pora ich zmienić i spojrzeć mądrze na przyszłość Polski i Torunia.